 Kliknij w okładkę, by pobrać wersję cyfrową. |
Dignitatis humanae. Sobór Watykański II o wolności religijnej Jedną z głównych cech współczesnego człowieka, ale i całych społeczeństw jest dążenie do wolności, w tym do wolności religijnej. Kościół nie tylko podziela te wysiłki, ale interpretuje je w kluczu Ewangelii, wpisując w oficjalne nauczanie. Istotnym krokiem na tej drodze była Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae, ogłoszona przez II Sobór Watykański w 1965 roku. Wielu uważa ten tekst za najważniejsze osiągnięcie całego soboru, inni natomiast widzą w nim zerwanie z dotychczasową Tradycją i nieuprawniony teologicznie kompromis między Kościołem a światem. Autorzy tej publikacji w sposób kompleksowy analizują genezę i treść deklaracji oraz mierzą się z problemami, które wyrastają na jej kanwie. W rezultacie, czytelnik otrzymuje monografię, która nie tylko dotyka skomplikowanych losów idei wolności religijnej podczas Vaticanum II, ale również pomaga w odpowiedzi na pytanie: Jak dziś rozumieć tę wolność i co z niej może wynikać? |
Deklaracja Dignitatis humanae, dotycząca wolności religijnej, uchodzi za jedno z najważniejszych osiągnięć Soboru Watykańskiego II. Dla wielu stanowi wręcz przełomowy dokument, który otworzył nowy etap w myśleniu Kościoła o relacji między wiarą a wolnością jednostki, między nauczaniem katolickim a pluralizmem współczesnych społeczeństw. Jak zauważyli Kenneth Grasso i Robert Hunt, problem współczesności nie leży w samym dążeniu do wolności, ale w sposobie jej rozumienia – a to właśnie refleksja nad tym rozumieniem stała się punktem wyjścia dla niniejszej publikacji.
Niniejsza monografia, będąca drugim tomem serii Sobór na nowo odczytany. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, powstała w ramach projektu badawczego Kościół przestrzenią dialogu, finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. Jej celem jest wieloaspektowe ujęcie soborowego nauczania o wolności religijnej – zarówno w perspektywie historycznej, jak i współczesnej.
Autorzy publikacji – Marek Gilski, Damian Wąsek i Antoni Nadbrzeżny – podejmują próbę uzupełnienia istotnej luki w polskojęzycznej bibliografii teologicznej. Dotychczasowe opracowania Dignitatis humanae w języku polskim mają najczęściej charakter syntetyczny i ograniczają się do ogólnych komentarzy. Tymczasem prezentowana książka oferuje:
-
Dogłębną analizę procesu powstawania deklaracji, opartą na votach z całego świata oraz niepublikowanych wcześniej materiałach archiwalnych z Leuven i Bolonii;
-
Lekturę tekstu w kluczu językowym i hermeneutycznym, z uwzględnieniem kontekstu historyczno-teologicznego oraz soborowej dynamiki redakcyjnej;
-
Szczegółowy komentarz do każdego punktu dokumentu, z odniesieniem do wcześniejszego nauczania Kościoła oraz posoborowych prób recepcji;
-
Refleksję nad współczesnymi wyzwaniami, takimi jak miejsce religii w przestrzeni publicznej, relacja między wolnością sumienia a posłuszeństwem, a także otwartość Kościoła na pluralizm kulturowy i światopoglądowy.
Warto zaznaczyć, że książka wychodzi poza klasyczny komentarz teologiczny. Jest nie tylko analizą jednego z kluczowych dokumentów Vaticanum II, ale także próbą ukazania Kościoła jako wspólnoty zdolnej do dialogu, gotowej na twórcze napięcia między Tradycją a zmieniającym się światem. Wolność religijna zostaje tu ukazana nie jako przywilej, ale jako naturalne prawo wypływające z godności osoby ludzkiej – fundamentu całej antropologii chrześcijańskiej.
 Kliknij w okładkę, by pobrać wersję cyfrową. |
Unitatis redintegratio. Sobór Watykański II o ekumenizmie Co można i należy powiedzieć o soborowym Dekrecie o ekumenizmie w sześćdziesiąt lat od jego promulgacji? Jak pokonać poczucie zniechęcenia i rozczarowania, które po latach entuzjazmu zdaje się przeżywać wielu uczestników ruchu ekumenicznego? Czy dekret Unitatis redintegratio może nadal stanowić źródło inspiracji na drodze realizacji soborowych idei ekumenicznych? Niniejsza publikacja zdaje się potwierdzać takie przekonanie. Stanowi ona próbę „odczytania na nowo” i przybliżenia genezy, treści i stanu recepcji soborowego dekretu Unitatis redintegratio. Napisana z wielką wnikliwością i pasją monografia jest pierwszym polskojęzycznym i tak obszernym komentarzem do soborowego dokumentu na temat ekumenizmu. |
Konstytucja apostolska Humanae salutis, ogłoszona przez Jana XXIII w dniu 25 grudnia 1961 roku, zapowiedziała zwołanie Soboru Powszechnego, który – jak wyraził to sam papież – miał służyć między innymi wzmocnieniu wysiłków na rzecz odbudowy jedności chrześcijan. Wskazując na istniejące już wówczas inicjatywy ekumeniczne, Biskup Rzymu przypomniał, że „życzenie Boskiego Zbawiciela”, jakim jest pełna jedność Jego uczniów, wciąż pozostaje zadaniem do wypełnienia. Sobór miał więc nie tylko pogłębić wykładnię nauki katolickiej, lecz także wyrazić wobec chrześcijan niepozostających w pełnej komunii ze Stolicą Apostolską postawę „braterskiej miłości”.
W odpowiedzi na ten apel, Ojcowie soborowi opracowali Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio, który stał się jednym z kluczowych dokumentów Soboru Watykańskiego II. Choć temat jedności chrześcijan obecny był w refleksji Kościoła już przed soborem, to właśnie ten dokument zapoczątkował nowy etap rozwoju katolickiej eklezjologii dialogu. Stał się również przedmiotem licznych interpretacji i analiz, zarówno w przestrzeni akademickiej, jak i duszpasterskiej.
Oddawana w ręce czytelnika książka stanowi trzeci tom serii Sobór na nowo odczytany. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, powstałej w ramach projektu badawczego Kościół przestrzenią dialogu. Sobór Watykański II na nowo odczytany, finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. Jej celem jest nie tylko rekonstrukcja historyczno-teologiczna soborowego nauczania, ale także refleksja nad jego aktualnością w kontekście współczesnych wyzwań.
Publikacja poświęcona Dekretowi Unitatis redintegratio wyróżnia się na tle dotychczasowych opracowań kilkoma aspektami:
-
Wieloaspektowy komentarz – autorzy dokonali szczegółowej analizy poszczególnych punktów dokumentu, odwołując się zarówno do dostępnych komentarzy, jak i źródeł soborowych oraz archiwalnych. Wykorzystano m.in. materiały z Acta et documenta Concilio Oecumenico Vaticano II apparando, archiwum w Leuven (kolekcje De Smedta i Willebrandsa), a także z boloniańskiej Fondazione per le Scienze Religiose Giovanni XXIII.
-
Opracowanie vota – po raz pierwszy na taką skalę zaprezentowano i omówiono vota, czyli propozycje dotyczące relacji katolików z innymi chrześcijanami, które napływały do komisji przygotowawczej Soboru z całego świata. Ukazano w nich zróżnicowanie stanowisk teologicznych oraz napięcia eklezjalne obecne u progu reformy.
-
Analiza językowa i hermeneutyczna – autorzy podjęli próbę lingwistycznej interpretacji podstawowych terminów użytych w dekrecie, uwzględniając ich specyfikę na tle innych dokumentów soborowych.
-
Recepcja i współczesne wyzwania – osobny rozdział poświęcono recepcji Unitatis redintegratio w różnych denominacjach chrześcijańskich oraz refleksji nad współczesnymi barierami i możliwościami dalszego dialogu. Szczególną uwagę poświęcono kwestii reformy prymatu papieskiego i zasadzie hierarchii prawd – zagadnieniom, które mogą stać się kluczowe w procesie jednoczenia chrześcijan.
Książka ta nie jest jedynie podręcznikowym komentarzem do dokumentu soborowego. Jest także – jak piszą autorzy – „przygodą myślenia na drodze do jedności”. Z jednej strony oferuje rzetelną rekonstrukcję przeszłości, z drugiej – prowokuje do namysłu nad przyszłością dialogu ekumenicznego. Ukazuje jedność nie jako jednolitość, lecz jako wspólnotę w różnorodności. Dialog staje się tu nie strategią, lecz istotowym wymiarem Kościoła – jego „kodem DNA”.
 Kliknij w okładkę, by pobrać wersję cyfrową. |
Orientalium ecclesiarum. Sobór Watykański II o Kościołach katolickich wschodnich Publikacja poświęcona Kościołom katolickim wschodnim składa się z pięciu rozdziałów i dwóch dodatków. Pierwsza część zawiera krótki przegląd Kościołów katolickich wschodnich i historię ich przedsoborowych relacji z Kościołem katolickim na Zachodzie. Druga część koncentruje się na dyskusjach soborowych. Przedstawia zarówno propozycje przesłane na Sobór przez biskupów, przełożonych zakonnych, uniwersytety i kongregacje Kurii Rzymskiej, jak i prace nad dokumentem w komisjach, jego schematy i opinie wyrażone w auli soborowej. Analiza językowa kluczowych terminów łacińskich w Orientalium Ecclesiarum ujawnia pojęcia specyficzne dla Dekretu. Czwarta część to szczegółowe i systematyczne omówienie idei teologicznych obecnych w soborowym dokumencie oraz próba oceny tych idei. Ostatnia część monografii poświęcona jest recepcji i perspektywom wynikającym z wcześniejszych analiz. W aneksach zaprezentowano spojrzenie na tytułową problematykę z perspektywy przedstawicieli Kościoła grekokatolickiego. |
Monografia stanowi czwarty tom serii Sobór na nowo odczytany. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, realizowanej w ramach projektu badawczego Kościół przestrzenią dialogu, finansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki. Celem serii jest pogłębiona analiza dokumentów Soboru Watykańskiego II z uwzględnieniem ich genezy, specyfiki językowej, idei teologicznych, recepcji duszpasterskiej oraz potencjału inspiracyjnego na przyszłość.
Publikacja poświęcona Orientalium Ecclesiarum to wszechstronne studium Dekretu o Kościołach katolickich wschodnich, obejmujące:
-
przegląd historii i tożsamości Kościołów katolickich wschodnich oraz ich relacji z Kościołem łacińskim przed Vaticanum II;
-
rekonstrukcję soborowego procesu redakcyjnego dokumentu, w oparciu o vota biskupów, opinie kongregacji i pracę komisji;
-
analizę terminologii łacińskiej, uwzględniającą pojęcia specyficzne dla wschodnich tradycji katolickich;
-
systematyczne omówienie idei teologicznych zawartych w Dekrecie;
-
refleksję nad recepcją dokumentu oraz współczesnymi wyzwaniami dla tożsamości i misji Kościołów wschodnich.
W aneksie zamieszczono głosy przedstawicieli Kościoła greckokatolickiego, rzucające światło na aktualność tytułowej problematyki z perspektywy duszpasterstwa i dialogu między obrządkami.
